Kamuoyunda “Sosyal Medya Düzenlemesi” olarak bilinen 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 31.07.2020 tarih ve 31202 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Günümüzde Türkiye 54 milyon aktif sosyal medya kullanıcısına sahiptir. Bu kullanıcıların 38 milyonu Instagram, 37 milyonu Facebook 11.8 milyonu Twitter ve 39 milyonu TikTok kullanıcısıdır. Bu sosyal ağlara erişim basit olduğundan bu ağları kullanarak kitleleri etkilemek de oldukça mümkündür. Belirli kitleleri etkileyerek tanıtım ve pazarlama yapan kişilere içerik üretici denmektedir. İçerik üreticilerinin yaptıkları tanıtım ve pazarlama; reklam, örtülü reklam veya aldatıcı reklam olarak değerlendirilir. Bu reklamlar her zaman bir ürüne yönelik değil bazen bulunulan bir işletmeyi tanıtmak veya pazarlamak olarak da yapılabilir.

Kimler İçerik Üreticisidir, Kimler Örtülü ve Aldatıcı Reklam Cezası Alabilir?

İçerik üreticisi; sosyal medya platformlarında (Instagram, YouTube, TikTok, X vb.) düzenli olarak içerik paylaşan, takipçi kitlesine hitap eden ve bu içeriklerden ticari gelir elde eden gerçek kişiler veya şirketlerdir. Influencer, fenomen, blogger, vlogger, podcaster ve youtuber / twitch yayıncıları gibi unvanlarla anılan kişiler bu kapsamdadır.

Sosyal medya kapsamında “Reklam” kavramı:

Kanun koyucu Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da “ticari reklam, ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurulardır” şeklinde tanımlamıştır. Yani eylemin reklam sayılması için ticari bir amaç gütmesi gerekmektedir.

Hangi İçerikler Reklam Olarak Değerlendirilir?

İş birliği içerikleri: Belli bir marka ve kuruluş ile yapılan iş birlikleri kapsamında oluşturulan içerikler. (Ortak kampanyalar, sponsorlu yarışmalar, marka iş birlikleri.)

Sponsorlu paylaşımlar: Bir marka tarafından sponsorluğu sağlanan ve bunun karşılığında ödeme yapılan gönderiler.

İndirim veya avantaj karşılığı yapılan tanıtımlar: Marka tarafından sağlanan özel indirim, promosyon kodu, çekiliş, bedava kargo gibi avantajlar karşılığında yapılan paylaşımlar. Örneğin: “Bu kodla %20 indirim kazanabilirsiniz” şeklinde duyurulur.

Sosyal medya kapsamında “Aldatıcı Reklam” kavramı:

Ortalama bilgi ve dikkat seviyesindeki tüketicileri aldatan ya da aldatma ihtimali bulunan yanlış veya yanıltıcı düzeylerdeki reklamlar aldatıcı reklam niteliğindedir. Aldatıcıreklamlarda tüketiciye kısmen dahi olsa yanlış bilgi aktararak tüketicinin can veya mal güvenliğine zarar verebileceğinden yasaklıdır. Örneğin bir içerik üreticisinin cilt ürününün reklamını yüz güzelleştirme filtresi kullanarak yapması aldatıcı reklam niteliğindedir.

Sosyal medya kapsamında “Örtülü Reklam” kavramı:

Herhangi bir sosyal medya ağında yapılan reklamın, reklam olduğunu tüketicinin bilmesi ve bu bilinçle hareket etmesi gerekmektedir. Aksi hallerde tüketicinin iradesi yanlış etkilenebilir. İçerik üreticisinin reklam olduğunu açıkça belirtmemesi tüketicide, reklamı yapılan ürünün içerik üreticisinin günlük yaşamının bir parçası sanması düşüncesine yol açabileceğinden bu tür reklamlara örtülü reklam denmektedir. Örtülü reklamların önüne geçmek için ticari reklam etiketi kullanma zorunluluğu, 7 Mayıs 2021 tarihinde Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” getirilmiştir. Bu düzenlemelere göre Reklam Kurulu örtülü reklam denetlemesi yapar ve örtülü reklam olarak değerlendirdiği içeriklere cezai işlem uygulayabilir.

Bu uygulama sebebiyle kimi zaman reklam olmayan bir içeriğe sırf herhangi bir markanın logosu gözüktü diye cezai işlem uygulanması mümkündür. (Yüksek takipçili içerik üreticileri için geçerlidir.)

İçerik Üreticisinin Hukuki Sorumluluğu:

İçerik üreticisinin hukuki sorumlulukları hem kanunlar hem de sözleşmeler gereği birdenfazla tarafa karşı doğar. Türkiye’de bu sorumluluklar temelde şu kişi ve kurumlara karşıdır:

• Devlet’e karşı olan sorumluluk Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile reklam yasağı kurallarını uygulanması ve reklam etiketi kuralına uyarak gerekli vergiyi vermek. (etiket kuralına uyulmadığı hallerde idari para cezası uygulanır.)
• Tüketici ve takipçiye karşı olan sorumluluk TKHK’ da belirtilen kanunlara göre tüketiciyi aldatmamak ve yanlış yönlendirmemektir.
• Reklam verenler ve iş birliği yapan markalara karşı olan sorumluluk reklam yasağı kapsamına giren bir platformda içerik paylaşmak, markanın da cezai sorumluluğunu doğurduğundan yasal platformlarda reklam yapmak ve kurulan sözleşmenin hükümlerine uymaktır.

Reklam yoluyla yapılan ihlallerin ceza miktarları

2024 yılı için örtülü reklam gerekçesiyle bazı içeril üreticilerine 500.000 TL – 550.000 TL cezai işlem uygulanmıştır.

Aldatıcı reklam ve örtülü reklam ihlallerinin cezası her yıl değişmekle beraber 2025 yılında 79.161TL – 31.808.530 TL (bir ihlal için) şeklinde görülmektedir. Reklam ihlali tekrarlanırsa bu miktar 10 katına kadar çıkabilir.

Örtülü Reklam ve Aldatıcı Reklam Cezasına İtiraz Süreci

Ticaret Bakanlığı veya Reklam Kurulu tarafından verilen reklam cezaları, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare mahkemesinde iptal davasına konu edilebilir. İtiraz süreci ve detaylı bilgi için bizlere ulaşabilirsiniz.